Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2015

Η αγανάκτηση " έπνιξε " την Τζουμερκιώτισσα .

                         Η αγανάκτηση «έπνιξε» την Τζουμερκιώτισσα .

plaka2

Γράφει ο Χρίστος Α. Τούμπουρος .

Άλαλα και πάλαλα !  Mας αποδοκίμασ’ ο Θεός , μ’ αυτά που γλέπ’ από κει πάν’ ! 
Τόσα αφύσ’κα πράγματα και τέτοιες πατσιαβέλες που κάνουμε . 
Αμ, τι θα μας άφ’νε; Και χτύπ’σε εκεί που μας τσουζ’ και μας τσουρουφλίζ’ .  
Βάρεσε το διοφύρ’, έτσι για να μας έρθουν απόχάκ’ και οι Τούρκ’ . 

Εκατό χρόνια από τότε που λευτερώθ’κε όλο το Τζουμέρκο  στα χαρτιά . 
Γιατί λεύτερ’ οι Τζουμερκιώτες ήταν πάντα . 
Λεύτερα πάντα ζούσαμε . 
«Κάπα, ντρουβά και ντφέκ’» . 
Κι  τον μέσα Τούρκο, τον είχαμε διώξ’ και τον όξου τον είχαμε στείλ’ στα τσακίδια .

Και το δείξαμε. Και συμβολίσαμε τη λευτεριά μας. Το σύμβολό μας;  Το γεφύρ’.  Χρόνια , εκατόν πενήντα, στέκονταν εκεί μεγαλόπρεπο και επιβλητικό. Το βάραινε πολλά χάκια κι αυτό υπομονετικό μας εξυπηρετούσε. Και του λόγου μας, «δεν πατούσαμε την τάβλα των διαβόλων», όταν περνούσαμε το διοφύρ’. Περήφανα και καμαρωτά το περνάγαμε. Γιατί, πώς να το κάνουμε; Την αξιοπρέπεια του Έλληνα, όλοι την ξέρουν.  Γι’ αυτό σταφνισμέν’ πάντα περνούσαμε.

 Δεν ήταν καθόλου κισκέτ να χαθεί.  Να πέσ’ το γεφύρ’ και να πάν’ οι πέτρες κουτλουκβάρ’ κατά κάτω στο φράγμα.

Και πήγαν… Πρωτύτερα είχε πάει κατά διαόλ’  η συνείδηση του  Έλληνα και ο σεβασμός στις αξίες , τα μνημεία και τα σύμβολα. Σιγά μη σκοτίστηκε κανείς για το Τζουμέρκο. Και το διοφύρ’ παρατημένο. Και το Τζουμέρκο ξεγραμμένο. «Έρμα μαντριά γεμάτα λύκς».

Τα μαντριά ορφάνεψαν κι έδειξαν το δρόμο. Και ποιος σας είπε μωρέ λυκοσκυλσμένα ότι η πατρίδα είναι μόνο ο τόπος . Πατρίδα είναι και ο πολιτισμός, το μεράκι και ο καημός του Έλληνα. Δεν πεθαίνουν οι αξίες, όπως και δεν πεθαίνει και το διοφύρ’. Εκεί χρόνια και χρόνια οι Τζουμερκιώτες συνέταξαν την ελευθερία τους… Αγώνες και θυσίες. Κι όταν ήταν το σύνορο και όταν απελευθερώθηκε ολόκληρη η Ήπειρος. Έτσι, μού ‘ρχεται να θρηνολογήσω.

Εκεί, δίπλα στο διοφύρ’ έγιναν μάχες και μάχες για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Μάχες κατά των κατακτητών είτε αυτοί ήταν Τούρκοι ή Γερμανοί… Σ’ αυτόν τον τόπο μπολιάστηκε και θριάμβευσε η «αδούλωτη» ψυχή του Τζουμερκιώτη.

Τζουμέρκα μου περήφανα, παλικαριών λημέρια.

Και στην Κατοχή εκεί στο  διοφύρ’ «ειρήνευσαν», έστω και για λίγο.

Και μετά «πατήσαμε τ’ αυγό και φτάσαμε στον ουρανό!». Τα παρατήσαμε όλα. Γεφύρια, ποτάμια, πηγές και αέρας  μπήκαν στο μάτ’ της άμεσης και στυγνής ιδιωτικοποίησης.  Τ’ αφήσαμε και ψάχναμε πότε « θα φ’σύσ’ ο αγέρας να λιχνίσουμε το στάρ’».

Κι αυτό μας βαρέθ’κε και μας παράτ’σε. Και θρουμπιάστ’κε.

Θρήνος, ρακουμάνισμα, κλαυθμός  και οδυρμός σ’ όλο το Τζουμέρκο .

Κι ήρθε και καλά έκανε ο Υπουργός, να δει, να επιθεωρήσ’ και να δώσει ορμήνιες. Σπολάτ. Όλα καλά. Εκείνα τα κολαούζα σαν «πολιτική εξάρτηση γιλέκου» -έτσι τους είπε κάποιος- που ακολουθούσαν -Τζουμερκιώτες κι αυτοί- ποιος ή ποια τους έφερε στο γεφύρ’;  Αυτοί ήταν μουστερήδες… Άντε μην πω τίποτε άλλο και πάρω και κανένα στούμπο και τους βαρέσω στο ρζάφτ’ και τότε να δεις πώς μετράν τα απιδιές στο Καναβοτόπ’ και τα γκόρτσα στους Μελισσουργούς .

Κι είδα κάτι σπουδαγμένους να  γράφουν  ότι «σωροβολιάστηκε». Πού να ξέρουν αυτοί τι σημαίν’ αυτό. Σωροβολιάζεται το  γεροντάκ’, χωρίς καμιά αντανακλαστική κίνηση, χωρίς φωνή και χωρίς αντίδραση. Φτιασιδωμένες φάτσες, με περίσσευμα στενοχώριας!

Το γεφύρ ’ αντιδρά και φωνα ’ ζ ’ . Φωνή τρανή .

«Η ζωή των ανθρώπων και, φυσικά των Τζουμερκιωτών, δεν είναι μόνο αριθμοί που απεικονίζουν τα κέρδη και τις κονόμες. Πάνω απ’ όλα είναι η αξιοπρέπεια: ατομική, οικογενειακή, εργασιακή, κοινωνική, εθνική και φυσικά Τζουμερκιώτικη. Να σέβεστε μωρέ φασμακωμένα τον ίδρωτα, τον κόπο, τον καημό, την προσπάθεια,  την ιστορία και τον πολιτισμό  του τόπου μας».

Το διοφύρ’ θα γέν’ πάλι .

Ο Λούλης, αυτός ο πανάξιος Ηπειρώτης , το δήλωσε: «Η οικογένειά μου θα χρηματοδοτήσει  την κατασκευή του».


Ήθος, Αξιοπρέπεια, Διδασκαλία. Εύγε !

www.theodoriana.com

Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2015

Όταν η ΜΟΜΑ έφτιαχνε την γέφυρα της Μεσοχώρας .

Όταν η ΜΟΜΑ έφτιαχνε την γέφυρα της Μεσοχώρας


ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ .
Και που δεν πήγαμε , δεν αφήσαμε βουνό για βουνό, ορεινό για ορεινό χωριό, δρόμους γεφύρια, κτίρια οικισμοί, αποστραγγιστικά, κάθε είδους έργα πέρασαν από τα χέρια μας . Με δεκαπέντε φανταράκια, μέσα σε μια εβδομάδα στήσαμε ολόκληρη γέφυρα μήκους 44 μέτρων χωρίς υπόβαθρα στη Μεσοχώρα, που ακόμα και σήμερα αποτελεί κόσμημα για την περιοχή .
-Ναι, όταν καταργήθηκε η ΜΟΜΑ, εγώ παρέδωσα τα κλειδιά της 2ης ΜΟΜΑ της Λάρισας, όπου υπήρξα και ο τελευταίος διοικητής …Ταξίαρχος εν αποστρατεία πια, ο κ. Αθανάσιος Αντωνόπουλος αντισυνταγματάρχης τότε του Μηχανικού και Πολιτικός Μηχανικός, ήταν για τέσσερα περίπου χρόνια από το 1991 μέχρι το 1994 ο διοικητής της 2ης ΜΟΜΑ Λάρισας που τότε ισοδυναμούσε με ένα Σύνταγμα περίπου σε καιρό ειρήνης με δύναμη 850 περίπου ατόμων!Οι περίφημες Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκρότησης (ΜΟΜΑ) που ήταν ένας ζωντανός θρύλος στην εποχή τους τουλάχιστον για τους κατοίκους της υπαίθρου, έρχονται πάλι στο προσκήνιο, καθώς πρόσφατα ο νέος υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος, επιλέγοντας συμβολικά την περιοχή του Έβρου που πλήττεται από πλημμύρες, εξήγγειλε την επανασύσταση τους.Οι πρώτοι ναύτες στη ΛάρισαΠ.
Πολλοί θα θυμούνται χαρακτηριστικά, θα μας πει ο κ. Αντωνόπουλος τους πρώτους ναύτες στη Λάρισα με τις χαρακτηριστικές λευκές στολές τους και τα φαρδιά παντελόνια να κυκλοφορούν στους δρόμους της πόλης. Αυτοί, μαζί και με πολλούς αεροπόρους ανήκαν στη 2η ΜΟΜΑ γιατί οι μονάδες ήταν μικτές.Σαν διοικητής τότε στη Μονάδα που στεγαζόταν στα «Πυροβολικά», στο σημερινό Στρατόπεδο Μπουγά, είχαμε περίπου 850 άτομα προσωπικό από τους οποίους οι ένστολοι ήταν 3-4 αξιωματικοί, 5 υπαξιωματικοί, 15 στρατιώτες και οι υπόλοιποι πολιτικό προσωπικό.Σε επίπεδο Νομού και γειτονικών Νομών, εκτός από την οδοποιία και τις κατασκευές κτιρίων γεφυρών κ.λ.π, κύριο μέλημα μας τότε ήταν η δημιουργία οικισμών για την αποκατάσταση των Ελληνοποντίων που τότε με την επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας» μας ήλθαν από τη Γεωργία.
Η ΜΟΜΑ της Λάρισας έφτιαξε τους μεγάλους οικισμούς στη Φαρκαδόνα με 130 σπίτια, με δρόμους, δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, κ.α, αλλά και τρεις οικισμούς στην Κοζάνη ενώ ακόμα βελτιώσαμε τον πρόχειρο καταυλισμό στην Κρανιά Ολύμπου.Τότε η ανάθεση των έργων γινόταν από τις νομαρχίες στο ΣΥΚΕΑ και τα αναλαμβάναμε εμείς με βάση τα δικά μας τιμολόγια που ήταν κατά πολύ χαμηλότερα από τα «στάνταρ» της εποχής.
Το σύστημα ήταν ξεκάθαρο, χρήματα δεν περνούσαν από τα χέρια μας υπήρχαν καθορισμένα τιμολόγια , δεν υπήρχαν σκάνδαλα , είχαμε το προσωπικό και τα μηχανήματα και όλα τα έργα γινόταν άμεσα.…Την καινούργια ΜΟΜΑ, τη φαντάζομαι σε επίπεδο μικρών μονάδων των 120-150 ατόμων με καθαρά στρατιωτικό προσωπικό και ελάχιστο πολιτικό, για να παρεμβαίνει σε περιπτώσεις θεομηνιών, αλλά και να αναλαμβάνει μικρά αλλά ουσιαστικά έργα σε ορεινές και γενικά δύσκολες περιοχές μέσω των περιφερειών. Έργα που διαφορετικά θα είχαν πολύ υψηλό κόστος. Εμείς, καταλήγει ο τελευταίος Δ/κτης της 2ης ΜΟΜΑ, τότε, είχαμε «κατεβάσει» 150 μέτρα βουνό με μηδαμινό κόστος που εάν το αναλάμβανε εργολάβος της εποχής, θα έπρεπε να είχε πληρωθεί με πολλά δισεκατομμύρια»…Αναδρομή στην… ιστορία!Οι ΜΟΜΑ μαζί με τη ΣΥΚΕΑ (Στρατιωτική Υπηρεσία Κατασκευών Έργων Ανασυγκρότησης) που συγκροτήθηκε τον Απρίλιο του 1957, συνετέλεσαν τα μέγιστα στην ανασυγκρότηση της χώρας μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο Πόλεμο.
Εκτός από το πολυποίκιλο και ουσιαστικό κατασκευαστικό τους έργο (κατασκευή δρόμων, γεφυρών, λιμένων, αεροδρομίων [χαρακτηριστικό παράδειγμα το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας], δικτύων υδροδότησης, βιομηχανικών εγκαταστάσεων, κατοικιών, απομάκρυνση ερειπίων, εκκαθάριση ναρκών, κ.α.) αποτέλεσαν ταυτόχρονα σχολείο για την τεχνική εκπαίδευση χιλιάδων νέων που απετέλεσαν τη βάση και το εφαλτήριο για την υψηλών δυνατοτήτων βιομηχανία κατασκευών που διαθέτει η χώρα.Μέχρι το 1992 οπότε λήφθηκε και η απόφαση κατάργησης τους υπήρχαν επτά ΜΟΜΑ: 1η ΜΟΜΑ, με έδρα τα Ιωάννινα , 2η ΜΟΜΑ, με έδρα τη Λάρισα, 3η ΜΟΜΑ, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, 4η ΜΟΜΑ, με έδρα τη Λαμία, 5η ΜΟΜΑ, με έδρα τον Ρηγόκαμπο Πατρών, 6η ΜΟΜΑ, με έδρα τις Αχαρνές (Μενίδι) Αττικής και 7η ΜΟΜΑ, με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης .
Οι ΜΟΜΑ ήταν κατασκευαστικές Μονάδες διοικητικά και αναλάμβαναν την εκτέλεση έργων που τους ανέθετε η προϊσταμένη αρχή στο νομό της έδρας των ή σε γειτονικούς νομούς. Το προσωπικό των Μονάδων αποτελούνταν από Αξκούς και οπλίτες του Μηχανικού, τεχνικά καταρτισμένους αλλά και με μικρό ποσοστό Αξκών από τα λοιπά όπλα του Στρατού ή και κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (Ναυτικό, Αεροπορία), καθώς επίσης και με πολιτικό μόνιμο ή με συμβάσεις τεχνικό προσωπικό (γραφείς, μηχανικοί, οδηγοί τεχνίτες, χειριστές μηχανημάτων, εργάτες κ.λ.π).Αποστολή της ειδικής αυτής υπηρεσίας ήταν:Σε περίοδο ειρήνης με λογικό κόστος εκτέλεση των έργων που τις αναθέτονταν με διάφορα κυβερνητικά προγράμματα και μάλιστα στη νησιωτική και ορεινή Ελλάδα όπου δεν υπήρχε ενδιαφέρον των εργοληπτών .
Η ανάθεση εκτέλεσης μικρών κοινωφελών έργων τοπικού ενδιαφέροντος για την ωφέλεια Δήμων, Κοινοτήτων, Συλλόγων και Οργανισμών ιδίως σε ακριτικές περιοχές.Σε περίοδο πολέμου οι ΜΟΜΑ μετέπιπταν σε Τάγματα Μηχανικού Αποκαταστάσεως Συγκοινωνιών και υπάγονταν στους σχηματισμούς του Στρατού Ξηράς με βασική αποστολή την αποκατάσταση ζημιών από εχθρικούς βομβαρδισμούς ή σαμποτάζ σε έργα υποδομής της χώρας .
Εθνική – Επαρχιακή οδοποιία: Έγινε κατασκευή, βελτίωση και αρχική διάνοιξη σε εθνικούς και επαρχιακούς δρόμους ιδίως της ορεινής και νησιωτικής Ελλάδας, περίπου 15.000 χλμ. Κατασκευάστηκαν στους παραπάνω δρόμους τεχνικά έργα (γέφυρες, τοίχοι αντιστήριξης, οχετοί κ.λπ) και ασφαλτοστρώθηκαν .
Αεροδρόμια: Kατασκευάστηκαν από την αρχή ή επεκτάθηκαν διάδρομοι προσγείωσης σε 17 αεροδρόμια, ιδίως της νησιωτικής Ελλάδος(Καρπάθου, Σκύρου, Κεφαλληνίας, Μυτιλήνης, Πάρου, Κυθήρων κ.λπ.) μεταξύ των οποίων και οι χωματουργικές εργασίες του αεροδρομίου των Σπάτων .
Εγγειοβελτιωτικά και υδραυλικά έργα : Κατασκευάστηκαν μεγάλα και μικρά αποστραγγιστικά αρδευτικά, αντιπλημμυρικά και υδραυλικά έργα σε όλη την χώρα με τα οποία αξιοποιήθηκαν και δόθηκαν προς καλλιέργεια εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης.
Με την μέθοδο των προκατασκευών κατασκευάστηκαν με επιτυχία κτίρια Νοσοκομείων, Σχολείων, ΑΕΙ (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης κ.λπ.) κτιριακές εγκαταστάσεις στρατοπέδων (Χαλκίδας, Θηβών, Λουτρακίου Βαννιάνου Ξάνθης κ.λπ.) πλέον των παραπάνω κατασκεύαζε εργολαβικά υπό την επίβλεψη της και πολλά άλλα οικοδομικά έργα σε διάφορα στρατόπεδα όπως Διοικητήρια, θαλάμους οπλιτών, υπόστεγα κλ.π.
Επίσης σημαντική ήταν η συμβολή των ΜΟΜΑ που προσέφερε από το 1991 και μετά στο πρόγραμμα του Υπουργείου Εξωτερικών για την αποκατάσταση των παλιννοστούντων Ποντίων από τις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.Μικρά έργα Κοινής Ωφέλειας που περιλαμβάνονταν στα προγραμματισμένα έργα, κατασκευάσθηκαν σε Δήμους, κοινότητες, οργανισμούς και τοπικούς συλλόγους. Ακόμα, οι ΜΟΜΑ, έδιναν το παρόν σε όλες τις συμφορές που έπληξαν τον Ελλαδικό χώρο (σεισμοί, πυρκαγιές, χιονοπτώσεις, πλημμύρες κατολισθήσεις , κ.α ) .
Δημήτρης Βάλλας (Εφ. Ελευθερία) .

Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου 2015

Αναγγελία 40ήμερου μνημόσυνου .



Tην Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 2015 στον Ι.Ναό της Αγίας Μαύρας στην Άνω Ηλιούπολη , μετά τη θεία λειτουργία και ώρα 9:30 π.μ. θα τελεστεί το 40ήμερο μνημόσυνο του συγχωριανού μας Πέτρου Τσέλιου που έφυγε από κοντά μας στις 7 Ιανουαρίου 2015 .
Μετά το μνημόσυνο θα ακολουθήσει καφές και φαγητό στην Ταβέρνα « Ο ΑΙΜΙΛΙΟΣ »  ,  Αριστοτέλους 105  Άνω Ηλιούπολη .
Τα παιδιά του , τα εγγόνια του και το δισέγγονο του ευχαριστούν θερμά όλους όσους συμπαραστέκονται στην θλίψη της οικογένειας .

Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015

Αυτή είναι πλέον η Γέφυρα Πλάκας . . . .

 


Αυτό είναι πλέον σήμερα το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας... και ότι έχει απομείνει από αυτό. . .
Η ονομαστή "Γέφυρα της Πλάκας" έστεκε περήφανη από το 1866. Ήταν ένα αρχιτεκτονικό μεγαλούργημα, που αποσπούσε τον θαυμασμό απ' όποιον τη διαβαίνει ή την αντικρίζει από κοντά ή μακριά .
"Η Γέφυρα της Πλάκας η οποία βρίσκονταν στα Τζουμέρκα, είχε συνολικό μήκος 61μ. και ύψος 19.70μ. Η μεγάλη καμάρα λεπτή και αέρινη είχε άνοιγμα 39μ . 
Την είχε σχεδίασε και έχτισε ο μαστρο-Μπέκας στις αρχές του Ιουλίου του 1866. Εντατικά εργάστηκε το πολυπληθές συνεργείο και το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου έλαβαν τέλος οι εργασίες .
Στο έργο του Λαμπρίδη "Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων" του 1880 αναφέρεται ως κύριος χρηματοδότης ο Ιωάννης Ζ. Λούλης "εκ του χωρ. Κοτόρτσι της περιοχής Κατσανοχωρίων" με 38.000 γρόσια (σελ. 71) .
Αργότερα, ο Μελισσουργιώτης εκπαιδευτικός Νικόλαος Παπακώστας στο βιβλίο του "Ηπειρωτικά - Α Τόμος - Αθαμανικα" (σελ. 431) αναγράφει ότι η όλη δαπάνη του έργου ανήλθε σε 187.000 γρόσια, τα οποία διέθεσαν η Κοινότης Μελισσουργών (96,000γρ.) η Κοινότητα Πραμάντων (32.000 γρ.) και οι άλλες Κοινότητες (Άγναντα κ,λ.π.) 48.900 γρ. και ο φιλάνθρωπος I. Λούλης (κύριος χρηματοδότης) έδωσε 2.000 γρόσια ακόμη για την περάτωση του έργου . 
Αναγράφει ακόμη ότι οι κάτοικοι των γειτονικών προς την γέφυρα χωριών, μεταξύ των οποίων και οι Ραφτανίτες διέθεσαν την προσωπικήν τους εργασία, η δε Κοινότητα Αγνάντων προσέφερε ακόμη και την απαραίτητη για την κατασκευή του έργου ξυλεία (δοκοί και σανίδες) .
 
 
Πρέπει να σημειωθεί ότι η γέφυρα λειτούργησε ευεργετικά για τους Τζουμερκιώτες από το χρόνο της κατασκευής της μέχρι το 1881 (15 χρόνια συνολικά), που τα περισσότερα χωριά της περιοχής απέκτησαν τη Λευτεριά τους, ύστερα από την προσάρτησή τους στο Ελληνικό Κράτος, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βερολίνου .
 
 
Από τη στιγμή, που τα σύνορα της Ελλάδας ορίστηκαν στον ποταμό Άραχθο, η επικοινωνία στις μεθοριακές περιοχές και η χρησιμοποίηση της γέφυρας έγινε προβληματική και σχεδόν αδύνατη. Οι Τούρκοι έκλεισαν ερμητικά τα σύνορα και η μέσω της γέφυρας διακίνηση ανθρώπων, ζώων και η μεταφορά τροφίμων και υλικών ουσιαστικά σταμάτησε.
Οι κάτοικοι για λίγα χρόνια χάρηκαν το όμορφο γεφύρι τους. Τους εκδικήθηκαν οι τύραννοι, γιατί ήταν πια ελεύθεροι οι Τζουμερκιώτες. Ο αποκλεισμός αυτός και η οικονομική δυσκολία των ορεινών χωριών, εκφράστηκε με Δημοτικό τραγούδι (Ν. Παπακώστας), ως εξής : 
Ανάθεμά σε 'Πιτροπή και συ βρε Κουμουνδούρε,
με το κακό που κάματε στην Άρτα, στα Τζουμέρκα,
το σύνορο που βάλατε στης Άρτας το ποτάμι,
Κλείστηκ' η Άρτα κλείστηκε, κλείστηκε το Τζουμέρκο.
Θα στηρηθή και το ψωμί . που νάβρει να δουλέψη;
Ο κάμπος έμ'νε στην Τουρκιά και τα καλά λιβάδια,
Το βιό όλο και χάνεται, σ' αγρίδια βοσκοτόπια.........
Στα χρόνια αυτά, που ο ποταμός Άραχθος ήταν το σύνορο (1881-1912), στην Πλάκα λειτούργησε τελωνειακός σταθμός (αντίστοιχος Τούρκικος στο Βροδό ) και στεγάστηκε μόνιμη στρατιωτική φρουρά στο Στρατώνα της. 
(Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημητρίου Ι. Παπαδημητρίου "Οι Ραφταναίοι"):

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ακόμη ΕΔΩ  .

Σημερινές φωτογραφίες . 



 

 Οι παραπάνω φωτογραφίες είναι από τον Δημήτρη Γιώτη .